Zachęcamy do zapoznania się z CFP do specjalnego tomu czasopisma „The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series” pt. „Occultism and Politics in Central and Eastern Europe”
Jerzy Prokopiuk (5.06.1931-18.03.2021), którego pierwsza rocznica śmierci minęła niedawno, pozostawił wielką spuściznę. Był pisarzem, tłumaczem, wykładowcą. W jego twórczej tożsamości szczególnie istotne pozostały zainteresowania gnozą, a przede wszystkim antropozofią, był też wybitnym znawcą innych nurtów zachodniego ezoteryzmu. W trakcie naszego spotkania pragniemy zwrócić uwagę na to, jakie koncepcje nauki interesowały Prokopiuka, w jaki sposób je przedstawiał, jaki wpływ jego twórczość wywarła na rozwój polskiej humanistyki oraz sztuki, a jednocześnie, skąd tak niejednokrotnie krytyczny stosunek do wielu jego pomysłów w tym obszarze. To wątek często przemilczany, podczas gdy jego przekłady, choćby pism Carla Gustava Junga, otwarły w Polsce nową epokę i pozwoliły wypracować język dla dyskusji o kondycji człowieka w perspektywie wyzwań współczesności.
Spotkanie współorganizują Polskie Stowarzyszenie Badań nad Zachodnim Ezoteryzmem oraz Katedra Badań nad Kulturą i Studiów Ery Cyfrowej WH AGH.
W Zielone Świątki 1924, w Koberwitz (dziś Kobierzyce, woj. dolnośląskie) roku Rudolf Steiner, filozof i twórca antropozofii wygłosił cykl wykładów poświęconych idei organicznego rolnictwa przyszłości, tj. biodynamiki. Myślenie Steinera o rolnictwie i hodowli zwierząt wyrastało właśnie ze sprzeciwu wobec konwencjonalnej gospodarki, nastawionej na mechaniczne zwiększanie produktywności, rujnującej dla środowiska i dostarczającej produktów bezwartościowych, a nawet dla człowieka szkodliwych.
Projekt jest kolejnym etapem transdyscyplinarnych badań nad ezoteryzmem w Polsce w okresie przed- i powojennym, a przede wszystkim nad powstaniem, dynamiką i transformacją idei głoszonych przez liderów środowisk ezoterycznych jako alternatywnych propozycji rozwoju cywilizacji przyszłości. Idee te nie tylko inspirowały przedwojenną kulturę polską, ale także wpłynęły na dzisiejsze myślenie o nowoczesnym – ekologicznym stylu życia.
Niemal zupełnie zapomniane dzieje przedwojennej biodynamiki, która – w przekonaniu jej polskich zwolenników i propagatorów z lat 20. i 30. XX wieku – miała być źródłem światowego sukcesu naszego rolnictwa (organicznego, tj. zdrowego, sprzyjającego holistycznemu rozwojowi człowieka), są obiektem naukowego zainteresowania zespołu. Dalsze badania, będą dotyczyć narodzin, rozwoju i transformacji idei rolnictwa biodynamicznego w Polsce, a także wdrażaniu jej w życie w Polsce oraz w Europie Środkowowschodniej przed i po II wojnie światowej.
W skład zespołu badawczego kierowanego przez prof. UG Monikę Rzeczycką wchodzą: dr hab. Urszula Patocka-Sigłowy, prof. UG; dr Katarzyna Arciszewska (UG); dr Przemysław Sieradzan (badacz niezależny); dr Katarzyna Świerk (UG); dr hab. Agata Świerzowska, prof. UJ; dr hab. Izabela Trzcińska prof. AGH; dr John Paull (Uniwersytet Tasmański, Australia); Pawel Bietkowski (Demeter Polska), Anna Pauli (Goetheanum, Szwajcaria), Dawid Trybański (student UG).
Badania są finansowane w ramach Programu Wsparcia Humanistyki Gdańskiej
Celem projektu jest zbadanie programów alternatywnej duchowości i związanych z nimi koncepcji odnowy – narodu, świata, Polski, religii i człowieka, które rozwijały się poza środowiskami oficjalnych Kościołów chrześcijańskich na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX stulecia do lat siedemdziesiątych XX wieku. Przedmiotem badań będzie również wskazanie na specyficznie polskie źródła i realizacje tej nowoczesnej duchowości. Programy głoszone we wszystkich środowiskach alternatywnej duchowości Śląska Cieszyńskiego były zazwyczaj zogniskowane wokół oczekiwania Nowej Ery i związanej z nią idei głębokiej transformacji człowieka i świata. Jej nadejście wiązano również z odrodzeniem Polski, jej państwowości i kultury oraz z podkreśleniem jej roli w dziejowym procesie przemian. Dlatego też działania ludzi zainteresowanych niszowymi koncepcjami duchowości na interesującym nas obszarze przeradzały się w bardzo konkretne programy odnowy różnych aspektów życia. W tym kontekście duchowość traktowano jako przeciwwagę i uzupełnienie instytucjonalnej religijności. Propagowano zdrowy styl życia (opierający się na uprawianiu ćwiczeń fizycznych, wprowadzaniu zdrowej i zbilansowanej diety, codziennej dyscypliny, nierzadko medycyny alternatywnej, etc.). Wszystkie te zainteresowania znalazły żywe odbicie w działalności wydawniczej, obejmującej druk czasopism, różnorodnych książek, w tym poradników i powieści, a także druków ulotnych i in.
Lata siedemdziesiąte XX wieku wyznaczyły kres wspomnianego sposobu myślenia. Z czasem pojawiły się rozmaite koncepcje związane z ruchem New Age, które zupełnie zerwały z wcześniejszą, specyficznie polską formułą alternatywnej duchowości. W obydwu podejściach wspólne pozostało zogniskowanie na indywidualistycznych praktykach oraz oczekiwanie Nowej Ery. Jednakże w propozycji zaadaptowanej z Zachodu, zabrakło zarówno podkreślania wagi chrześcijaństwa, jak i wartości narodowych.
W badaniach projektowych chcemy przybliżyć kluczowe dla alternatywnej duchowości Śląska Cieszyńskiego idee, działania i praktyczne programy. Zamierzamy też wskazać na znaczenia obecnej w tym nurcie idei polskości, ustalić wpływ kulturowy tego zjawiska na życie społeczno-gospodarcze w przed- i powojennej Polsce, a także zidentyfikować wpływ rozwoju alternatywnych form duchowości na intensyfikację wymiany kulturowo-społecznej.
W projekcie, pod kierunkiem dr hab. Izabeli Trzcińskiej, prof. AGH, pracują: dr Renata Czyż; dr hab. Andrzej Kasperek, prof. UŚ ; dr Zbigniew Łagosz; dr Anna Olszewska prof. dr hab. Zbigniew Pasek; dr hab. Marek Rembierz, prof. UŚ; dr hab. Monika Rzeczycka, prof. UG; prof. dr hab. Katarzyna Skowronek; dr Józef Szymeczek; dr hab. Agata Świerzowska, prof. UJ, a także doktoranci i studenci: Paweł Mirowski, Jędrzej Skibowski, Yuliya Zlochevska.
Praca naukowa dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”: Programy alternatywnej duchowości na Śląsku Cieszyńskim od końca XIX w. do lat 70. XX w. (nr projektu NdS/529030/2021/2021) kwota dofinansowania 581.147,00 PLN całkowita wartość projektu 581.147,00 PLN
19 grudnia zmarł Antoine Faivre, uczony znany wszystkim badaczom zachodnich tradycji ezoterycznych, uczony, który na wiele lat zdefiniował kierunki refleksji nad tym fenomenem i tak wyraźnie pokazał jego ogromny potencjał naukowy. Antoine Faivre zostanie z nami i nadal będzie inspirował nasze badania. Trudno je bowiem sobie wyobrazić, bez znajomości m.in. L’ésotérisme (2003); Philosophie de la nature (physique sacrée et théosophie, XVIIIe-XIXe siècles) (1996); Accès de l’ésotérisme occidental (1986).
Zapraszamy do zapoznania się z kolejnym, piątym tomem serii Polskie tradycje ezoteryczne 1890-1939. Seria prezentuje wyniki pionierskich, zespołowych badań, prowadzonych w latach 2016-2019 w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019: Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890–1939 (0186/NPRH4/H2b/83/2016).
Prezentowana publikacja to podsumowujący tom specjalnego wydania serii „Światło i Ciemność”, ukazującego się pod wspólnym tytułem Polskie tradycje ezoteryczne 1890-1939. Cykl obejmuje studia na temat dziejów polskiego ezoteryzmu, począwszy od schyłku XIX wieku aż po wybuch II wojny światowej. Intencją jego autorów było przedstawienie najważniejszych aspektów działalności polskich przedwojennych środowisk ezoterycznych.
Niniejszy tom, zatytułowany Idee przewodnie, stanowią próbę wyznaczenia głównych myśli, które inspirowały polskie środowiska ezoteryczne końca XIX i pierwszej połowy XX wieku. Tytułowe idee przewodnie, będące tematem 17 artykułów, zarówno określają tożsamość polskiego ezoteryzmu, jak i ujawniają jego odniesienia do wcześniejszych tradycji i postaw duchowych, a także umieszczają go w kontekście takich dziedzin kultury polskiej, jak literatura, sztuki plastyczne czy kultura popularna.
TOMY I – IV W WOLNYM DOSTĘPIE PONIŻEJ
Zapraszamy do zapoznania się z serią publikacji prezentujących wyniki badań prowadzonych w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019: Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890–1939 (0186/NPRH4/H2b/83/2016).
T. I : Teozofia i antropozofia, pod redakcją Monik Rzeczyckiej i Izabeli Trzcińskiej
T. II : Formacje, ludzie, idee, pod redakcją Monik Rzeczyckiej i Izabeli Trzcińskiej
T. III : Masoneria, pod redakcją Moniki Rzeczyckiej i Tadeusza Cegielskiego
T. IV: Źródła i dokumenty, pod redakcją Diany Oboleńskiej
Polish Esoteric Traditions 1890-1939. Selected Issues, edited by Agata Świerzowska
Czytaj dalejSerdecznie zapraszamy na seminarium naukowe „Fantastyka ezoteryczna”!
Czas: 24. V 2019, 9:30 – 13:45.
Miejsce: Wydział Humanistyczny AGH, ul. A. Gramatyka 8a, Sala Posiedzeń Rady Wydziału.
Szczegółowy program poniżej. Czytaj dalej
