Publikacje Stowarzyszenia

Zapraszamy do zapoznania się z publikacjami, które powstały przy współpracy Polskiego Stowarzyszenia Badań nad Zachodnim Ezoteryzmem (kolejność chronologiczna, najnowsze na górze):

I. Trzcińska, A. Świerzowska (red.), Wyobraźnia w kulturze. Duchowość, sztuka, literatura, Kraków: Wydział Humanistyczny Akademii Górniczo-Hutniczej, 2017.

Ważnym ujęciem wyobraźni są konteksty ezoteryczne. Wbrew pozorom ten niszowy aspekt twórczości nie jest zarezerwowany jedynie dla ekscentrycznych dziwaków. W kulturze Zachodu ezoteryzm dostarcza bowiem podpowiedzi i obrazów ważnych w perspektywie egzystencjalnych doświadczeń oraz w sytuacji niepewności wiedzy. Cechą charakterystyczną tych intuicji jest wyrazisty rys irracjonalny. Dzięki tej archaizacji człowiek może wrócić do doświadczenia świata będącego żywą całością, w której każdy element może odnaleźć swój sens i spełnienie. Jednocześnie ezoteryczne kody zapraszają odbiorcę do intelektualnej gry, w której nie ma jednoznacznych rozwiązań, są natomiast liczne cytaty i skojarzenia, pozwalające budować własną interpretację przedstawionego świata, w której znane od dawna symbole nabiorą nowych treści, określą nowy mit. Tak rozumiana antropologia wyobraźni łączy również artykuły zebrane w naszej książce. Wszystkie one, pomimo, że eksplorują wątki czasowo odległe i bardzo różnorodne, jeśli chodzi o ich kulturowe umiejscowienie, pokazują kreatywny aspekt wyobraźni ezoterycznej – przekształcanie faktów w narracje szukające sensu rzeczywistości otaczającej człowieka. Opowieści te, w formie dzieł sztuki, dzieł literackich, działań społecznych i wielu innych, miały i nadal mają realną siłę oddziaływania – modelują sposób postrzegania rzeczywistości i odnoszenia się do niej. Artykuły, które przedstawiamy w niniejszym tomie, ukazują niektóre aspekty tego niezmiernie szerokiego zagadnienia i problemy z nim związane. Mamy nadzieję, że zgromadzone tu teksty pomogą w zrozumieniu zjawiska, jakim jest zachodnia tradycja ezoteryczna, a także zainspirują do stawiania dalszych pytań i podejmowania kolejnych badań. Jest to tym ważniejsze, że studia nad obecnością wątków ezoterycznych w kulturze polskiej dopiero się rozpoczynają.

Spis treści do pobrania stąd. Całość publikacji jest w otwartym dostępie i do pobrania stąd.

M. Rzeczycka, A. Świerzowska, I. Trzcińska (red.), Imaginatio (seria: Światło i ciemność, t. VIII), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2017.

Jednym z fundamentalnych problemów kultury jest ustanawianie sensu, którego domaga się otaczający nas świat. Wiele wykorzystywanych w tym kontekście strategii ma wprawdzie charakter irracjonalny, jednak trudno bez tego specyficznego czynnika wyobrazić sobie rozmaite, także naukowe, koncepcje rzeczywistości. Jeśli więc od wyobraźni zaczyna się rozumienie świata, stanowić ona też musi ważny problem badawczy dla różnych dyscyplin humanistycznych. Nie sposób w tym miejscu przedstawić, choćby w największym skrócie, różnorodnych koncepcji wyobraźni w kulturze Zachodu. W naszej publikacji znalazły się natomiast studia poświęcone ezoterycznemu kontekstowi imaginacji, ponieważ właśnie w tym przypadku głęboka wiara w skuteczność ludzkiej wyobraźni i jej stwórczą rolę staje się szczególnie wyrazista. Zauważmy przy tym, że zgodnie z definicją Antoine’a Faivre’a wyobraźnia jako jeden z wyróżników ezoteryzmu łączy się nierozdzielnie z medytacją, a więc ze specyficznymi narzędziami dyscyplinowania przede wszystkim umysłu, który może przekształcać rzeczywistość.

Książka jest do ściągnięcia stąd.

A. Świerzowska, I. Trzcińska (red.), Tożsamość w ezoterycznych nurtach kultury, Kraków: Wydawnictwo Libron 2016.

Pytanie, które tu stawiamy, może przyjąć różne brzmienia, na przykład: dlaczego wielu ludziom nie wystarcza „zwyczajny” świat, w którym nie znajdują miejsca dla siebie? W jaki sposób ezoteryczne wątki przekładają się na proces kształtowania tożsamości? Jakie zmiany wnoszą? Nie spodziewamy się, że na pytania te uda nam się odnaleźć jedną odpowiedź. Nie mamy jednak wątpliwości, że ezoteryka, choć nie dostarcza jednoznacznych definicji i jej przekaz bywa symboliczny i mglisty, a czasem po prostu absurdalny, to jednak pozostawia szeroki margines dla intuicji, że „wszystko jest (a przynajmniej może być) inaczej”, a rzeczywistość jawi się jako żywa i magiczna. Ten margines jest niezwykle twórczy – może rodzić nowe idee i znaczenia, tak ważne dla ukonstytuowania tożsamości. Niniejszy tom zawiera artykuły, dla których motywem przewodnim, choć nie zawsze wyrażonym explicite, jest tożsamość ezoteryczna – tożsamość w procesie przemiany, poszukiwana, kreowana, odrzucana i odnajdywana, tożsamość, która może być źródłem tak nowych jakości, swego rodzaju odrodzenia, jak i trudności, zmagań, a nawet prześladowań. Problem tożsamości w ezoterycznych nurtach kultury nie był do tej pory podejmowany. Mamy więc nadzieję, że niniejsza publikacja nie tylko wypełni choćby w niewielkim stopniu tę lukę, ale stanie się również inspiracją do podejmowania dalszych badań w tym zakresie.

Książka jest dostępna w wersji cyfrowej tutaj.

M. Rzeczycka, I. Trzcińska (red.), Polskie Studia Ezoteryczne. Konteksty (seria: Światło i ciemność, t. VII), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2015.

swiatlo_i_cemnosc_7_16cm(1)

Siódmy tom z serii, podobnie jak poprzednie, jest publikacją skierowaną przede wszystkim do humanistów, w których kręgu zainteresowań naukowych znajdują się zagadnienia związane z dziejami ezoteryzmu zachodniego. Przedstawiamy w nim szesnaście prac polskich uczonych, poświęconych różnym zjawiskom zachodniego ezoteryzmu, które wpisują się w trzy nurty badawcze: metodologiczny, historyczny i historycznoliteracki. Autorami artykułów są uczeni reprezentujący różne dyscypliny humanistyczne, takie jak literaturoznawstwo, historia, kulturoznawstwo, psychologia, socjologia i religioznawstwo.

Ze spisem treści można zapoznać się tutaj.

I. Trzcińska, A. Świerzowska, K. M. Hess (red.), „The Polish Journal of the Arts and Culture” 13 (1/2015). Esoteric Studies. Polish Contributions.

studia ezoteryczne

Esoteric beliefs and practices have always been an important component of Western culture. Although never formed the mainstream, they were a kind of creative margin with a sometimes astonishing power to influence. Therefore, the study of esotericism has a significant tradition in European academia. In Poland, the first attempt to create a common academic forum in which academic cooperation and the exchange of experience within the study of esotericism would be possible was the establishment in December 2013 of the Polish Association for the Study of Western Esotericism affiliated with the Department of Comparative Studies of Civilisations at the Jagiellonian University in Kraków. The Associati on brought together people representing various research centres in Poland as well as different areas of the humanities who, in their research, address the issues of esotericism on the basis of Western culture. This publication which was inspired by the Polish Association for the Study of Western esotericism, is the first with such a large and diverse selection of articles on the issues concerning esotericism born from Polish academic circles. We hope that this volume will encourage further research in this area.

The full contents of the book can be accessed here.